سوء پیشینه کیفری چیست؟
استخدام در اداره‌هاي دولتي و داشتن حقوق اجتماعي مستلزم اين است كه فرد داراي سوء پيشينه كيفري نباشد و در اين باره بايد گواهي نداشتن سوء پيشينه ارائه كند.در ماده ۳ قانون اصلاح قانون تشكيل دادگاه‌هاي عمومي و انقلاب “دادسراها” درج سابقه محكوميت كيفري در كيفرخواست از وظايف دادستان اعلام شده و طبيعي است در رأي صادر شده از سوي قاضي نيز از لحاظ شدت و ضعف مجازات و رعايت تأسيسات حقوقي در جهت اصل فردي كردن مجازات‌ها تأثير خواهد گذاشت.همچنین ممكن است اين سوابق در كشف جرم و صدور قرار تأمين كيفري خاص و در نهايت نوع و شدت مجازات تأثير بگذارد، زيرا بر حسب ماده ۳۵ قانون آئين دادرسي كيفري، چنانچه متهم حداقل يك فقره سابقه محكوميت قطعي يا دو فقره يا بيش‌تر سابقه محكوميت غيرقطعي به علت ارتكاب هر يك از جرايم سرقت، كلاهبرداري، اختلاس، ارتشا، خيانت در امانت و جعل و استفاده از سند مجعول را داشته باشد، طبق ماده ۳۲ همان قانون صدور قرار بازداشت موقت الزامي است.
از آنجایی که داشتن سوءپیشینه مجرمین را از برخی حقوق اجتماعی محروم می‌کند، ابتدا باید تعریف درستی از حقوق اجتماعی داشته باشیم که با توجه به تبصره ۱ ماده ۶۲ مكرر قانون مجازات اسلامي، حقوق اجتماعي عبارت است از؛ حقوقي كه قانونگذار براي اتباع كشور جمهوري اسلامي ايران و ديگر افراد مقيم در قلمرو حاكميت آن منظور كرده و سلب به موجب قانون يا حكم دادگاه صالح است.
این حقوق شامل؛ حق انتخاب شدن در مجلس شوراي اسلامي، خبرگان و عضويت در شوراي نگهبان و انتخاب شدن به رياست جمهوري، عضويت در انجمن‌ها، شوراها و جمعيت‌هايي كه اعضاي آن به موجب قانون انتخاب مي‌شوند، عضويت در هيأت‌هاي منصفه و امنا، اشتغال به مشاغل آموزشي و روزنامه‌نگاري، استخدام در وزارتخانه‌ها، سازمان‌هاي دولتي، شركت‌ها، مؤسسه‌هاي وابسته به دولت، شهرداري‌ها، مؤسسه‌هاي مأمور به خدمات عمومي، اداره‌هاي مجلس شوراي اسلامي و شوراي نگهبان و نهادهاي انقلابي، وكالت دادگستري و تصدي دفاتر اسناد رسمي و ازدواج وطلاق و دفترياري، انتخاب شدن به عنوان داوري و كارشناسي در مراجع رسمي، استفاده از نشان و مدال‌هاي دولتي و عناوين افتخاري است.
لازم به ذکر است قانونگذار جمهوری اسلامی ایران، در چارچوب مجازات‌های تبعی و تکمیلی برخی از محرومیت‌ها را برای مرتکبین جرائم مهم، پیش‌بینی کرده، که البته در بسیاری از کشورهای دنیا این مهم برای جرائم کوچک و غیرعمد لحاظ نمی‌شود.
در كشور ما تا قبل از اصلاح قانون مجازات اسلامي، معمولا ارتكاب هر نوع جرمي در سوابق افراد درج مي‌شد، اما پس از اصلاح اين قانون در ماده ۶۲ و تصويب قانون محكوميت‌هاي موثر، سوءپيشينه در جرائم مهم لحاظ مي‌شود.
اجرايي شدن قانون سوءپيشينه از تضييع حقوق اجتماعي افرادي كه به دليل وجود سوابق كيفري از حقوق اجتماعي و استخدام در برخي مشاغل محرومند، جلوگيري مي‌كند.
خوشبختانه در قانون جديد مجازات اسلامي ضمن مشخص كردن محكوميت‌هاي موثر و منجر به محروميت از حقوق اجتماعي، ساير محكوميت‌ها تاثيري در حقوق افراد ندارد.
اجرايي شدن قانون سوءپيشينه موجب جلوگيري از اعمال سلايق شخصي، جناحي و برخوردهاي غيرمنطقي با برخي مجرمين و مرتكبين جرائم غيرعمد، خواهد شد.
چگونه سوء پیشینه را پاک کنیم
مخاطبین محترم دقت داشته باشند برای رفع پیشینه ۲ راه وجود دارد ابتدا اخذ گواهی ودر صورت داشتن سوءپیشینه برای حذف ان باید به اداره سجل کیفری مراجعه کرده ویا به شعبه ایی که قبلا دران پرونده داشته اند وسپس نامه ایی اخذ کنندجهت رفع سوء پیشینه در اجرای تبصره ۱ ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ در خصوص افرادی که سابقه محکومیت کیفری داشته، اما سابقه آن‌ها در حال حاضر موثر نیست آیا فرم شماره یک (فاقد سابقه کیفری) یا فرم شماره ۲ (فاقد سابقه موثر کیفری) صادر و به وی تحویل می‌شود یا خیر؟
با توجه به اینکه صرفاً محکومیت قطعی کیفری در جرایم عمدی طبق ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ محکومٌ علیه را در مدت‌های مقرر در ذیل این ماده از حقوق اجتماعی محروم می‌کند؛ بنابراین در غیر موارد مذکور در بندهای ذیل این ماده محکومٌ علیه فاقد سابقه کیفری محسوب می‌شود و لزومی به درج در گواهی صادره نیست و باید گواهی عدم سوءپیشینه کیفری صادر شود.
ایا با گذر زمان سوء سابقه حذف می گردد ؟
پاسخ اینکه در صورت کارتکس شدن فرد متهم کار را مشکل می کند وبرای او سوءسابقه درج خواهد شد .و این کارتکس متاسفانه تا ۷۰ سال باقی خواهد ماند .مگر انکه فرد کارتکس نشده باشد پس ملاک کارتکس شدن می باشد .البته اگر فردی بتواند از شعبه ایی که قبلا در ان محکوم شده نامه برائت ببرد اداره سجل کیفری نسبت صدور گواهی عدم پیشینه اقدام می کند .
مدارک لازم جهت دريافت برگه تشخيص هويت (گواهي عدم سوء پيشينه)
۱- اصل و کپی شناسنامه
۲- اصل و کپی كارت ملي
۳- يك قطعه عكس جديد رنگي تمام رخ زمينه سفيد بدون عينك (براي خانم‌ها بدون آرايش)
۴- معرفي نامه از محل كار و يا تكميل فرم درخواست
۵- همراه داشتن كد پستي ۱۰ رقمي به همراه آدرس كامل پستي
۶- پرداخت هزينه هاي زیر از طریق دستگاه کارتخوان (POS) مستقر در دفاتر
توجه : واریز از طریق اینترنت، عابربانک و فیش واریزی بانک به هیچ عنوان قابل قبول نیست
توجه: در صورت نیاز به نسخه دوم و سوم گواهی عدم سوء پیشینه می‌بایست مبلغ ۱۵۰،۰۰۰ ریال (پانزده هزار تومان) است که از طریق دستگاه‌های کارت خوان موجود در دفاتر دریافت می‌شود.
تذکر ۱: افرادي که براي سفارت‌خانه‌هاي خارج از كشور نياز به عدم سوء پيشينه دارند، مي بايست اصل گذرنامه و كپي صفحه اول آن را به عنوان معرفي نامه ارائه نمايند.
تذکر ۲: دفاتر به هيچ وجه حق انگشت نگاري براي افراد بالاي ۷۰ سال را نداشته و این افراد در تهران مي بايست به اداره سجل كيفري دادسراي تهران واقع در خيابان انقلاب – روبروي دانشگاه تهران- خيابان ۱۲ فروردين- ساختمان تبريزچی مراجعه و درشهرستان بر اساس اعلام پلیس آگاهی نمایند.
تذکر ۳: اتباع خارجی جهت دریافت گواهی تشخيص هويت در تهران مي‌بايست به پليس مهاجرت و گذرنامه ناجا واقع در خیابان دکتر شریعتی، نبش خیابان معلم، پشت فروشگاه اتکا و در شهرستان‌ها به اداره اتباع خارجی مراجعه نمایند.
نرخ اين خدمت در دفاتر خدمات الکترونيک انتظامي با احتساب هزینه پستی مبلغ ۱۵۸،۰۰۰ ريال (پانزده هزار وهشتصد تومان) مي‌باشد که از طریق دستگاه‌های کارت خوان موجود در دفاتر دریافت می‌شود.
دریافت نتیجه انگشت نگاری چقدر طول می کشد .
برگه‌ی کوچکی به شما می‌دهند که طبق آن نتیجه را ۲۰ روز دیگر به شما می‌دهند. این زمان حداکثری است و به طور معمول نتیجه ۱۰ روزه آماده می‌شود. بعد از ۱۰ روز زنگ بزنید و بپرسید آیا جواب انگشت‌نگاری آمده است یا خیر. برای گرفتن نتیجه حضور یک نفرتان کافی است. البته ممکن است از پشت نلفن بگوید که هر دو باید باشید و نتیجه را به یک نفر نمی‌دهد. در این صورت، شما اصرار کنید که شما تضاد منافع ندارید و حضور دو نفرتان دشوار است تا به حضور یک نفرتان رضایت دهند. پاسخ انگشت‌نگاری در یک نامه سربسته به شما داده می‌شود.
باتشکر
اکبر فتح اللهی نوشهر
وکیل پایه یک دادگستری