توهین به چه معناست و چه مجازاتی در قانون دارد؟ وکیل اکبر فتح اللهی

توهین به چه معناست و چه مجازاتی در قانون دارد؟ وکیل اکبر فتح اللهی

توهین چیست ؟

واژه‌ی توهین از ریشه وهن است که در فرهنگ عمید، سست کردن، ضعیف کردن و خوار ­و­ خفیف شمردن معنا شده است. در حقوق جزا یعنی کوچک کردن کسی از طریق کلمات یا اعمالی که موجب سوء ادب شخص تلقی شود و هنگامی که شخص توانایی مقابله به‌نحو صحیح را با دیگری نداشته باشد، با ارتکاب این اعمال به مبارزه با شخص مقابل ب­پردازد. جرم توهین یکی از جرائم علیه حیثیت معنوی اشخاص محسوب می شود در اصطلاح به هر رفتاری اعم از فعل، گفتار، اشاره یا نوشتار دلالت دارد که بتواند به نحوی موجب سبک کردن یا خوار و خفیف کردن یا ضعیت کردن مخاطب توهین، در نظر افراد متعارف و معمولی جامعه شود. جرم توهین از اقسامی برخوردار است. توهین ساده عبارت از توهین و اهانتی است که علم رغم دارابودن وصف مجرمانه، از هیچ کیفیت مشدده ای برخوردار نیست.

توهین به اشخاص عادی انواع توهین 

۱- این جرم در ماده ۶۰۸ قانون تعزیرات (۱۳۷۵) پیش بینی شده است؛ این ماده مقرر می دارد: توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.

۲- این جرم در زمره جرائم قابل گذشت است که با شکایت شاکی خصوصی آغاز و با گذشت وی در هر مرحله متوقف می شود.

۳- رفتار فیزیکی در جرم توهین می تواند به شکل گفتار، کردار، نوشتار و حتی انتشارات مختلف دست و چشم و نظایر آنها باشد .اگر چه طبق قانون، فحاشی و استعمال الفاظ رکیک نمونه بارز توهین است اما این مصادیق تفصیلی هستند، بنابراین آب دهان بر روی یگری ریختن، هل دادن تحقیرآمیز دیگری یا برداشتن خشونت آمیز کلاه یا عمامه یا روسری از شخص محترمی و پرت کردن آن روی زمین به جهت آنکه عرفاً باعث تحقیر و تخفیف شخص می شود، میتواند توهین کیفری محسوب شود نکته اینجاست که برای کیفری محسوب شدن توهین، حتما باید فعل مثبتی از مرتکب سر زند.

بنابراین حتی اگر ترک فعل به قصد تحقیر شخص دیگر انجام شود، جرم توهین محقق نمی شود حتی توهین های متعدد مثل توهین به مقامات دولتی یا توهین به مقدسات یا توهین به رهبری نیز تنها با فعل مثبت رخ می دهد.

مجازات توهین به اشخاص عادی و مجازات توهین در قانون جدید ! 

۱-۴ موهن بودن رفتار: تشخیص موهن بودن رفتار با عرف است که در این خصوص عواملی مثل زمان و مکان و طبقه اجتماعی و شخصیت مخاطب و موقعیت خاصی که رفتار مورد نظر در آن ارتکاب یافته است، در نظر گرفته می شود، در هر حال صرف خشنونت در کلام توهین محسوب نمی شود. عرف باید رفتار را توهین آمیز تلقی کند و صرف خلاف ادب تلقی کردن کفایت نمی کند.

۲-۴ وجود مخاطب معین: توهین به خود جرم نیست، همچنین توهین به یک گروه کلی بدون تعیین مصادیق نیز جرم محسوب نمی شود البته اگر مخاطب توهین تعداد افراد گروهی باشد که کم و قابل تشخیص هستند به طوری که توهین را بتوان متوجه تک تک آنها دانست، توهین کیفری تحقق می یابد؛ مثل توهین به همه دانش آموزان یک کلاس خاص یا توهین به همه اعضای هیئت مدیره یک شرکت بازرگانی.

۳-۴ شخص حقیقی بودن مخاطب: توهین به اشخاص حقوقی مشمول ماده ۶۰۸ قانون تعزیرات نمی گردد؛ زیرا در این ماده از کلمه «افراد» استفاده شده است که دلالت بر شخص حقیقی دارد. بنابراین نمی توان کسی را به ارتکاب توهین علیه دولت یا اداره دولتی یا شرکت خصوصی، شهرداری نیروی مسلح قوه قضائیه و غیره محکوم کرد.

۴-۴ زنده بودن مخاطب: واژه افراد در ماده ۶۰۸ دلالت بر زنده بودن مخاطب توهین دارد؛ زیرا توهین به مردگان درصورتی توهین محسوب می شود که عرفاً توهین به بازماندگان تلقی شود.

توهین به فوت شدگان:
نکته ۱: گاهی توهین به فوت شدگان به طور خاص جرم انگاری شده است مثل توهین به امام خمینی(ره) هر کس به حضرت امام خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی رضوان ا… علیه و مقام معظم رهبری به نحوی از انحاء اهانت نماید به حبس از شش ماه تا دو سال محکوم خواهد شد.

نکته ۲: اهانت به مردگان به شکل جنایت بر حسب قانون مجازات اسلامی مشمول پرداخت دیه خواهد بود.

نکته ۳: همچنین نبش قبر بر اساس ماده ۶۳۴ قانون تعزیرات جرم محسوب می شود:

ماده ۶۳۴ قانون تعزیرات: هر کس بدون مجوز مشروع نبش قبر نماید به مجازات حبس از سه ماه و یک روز تا یک سال محکوم می‌شود و هر گاه جرم دیگری نیز با نبش قبر مرتکب شده باشد به مجازات آن جرم هم محکوم خواهد شد.

 آیا توهین زندان دارد ! 

نکته ۱: جز در موارد خاص قانونی مثل توهین به رئیس یا نماینده سیاسی کشور خارجی در ایران موضوع ماده ۵۱۷ قانون تعزیرات، علنی بودن توهین شرط تحقق توهین نیست. لذا توهین در یک مکان خصوصی و بدون حضور شاهد هم قابل تحقق است.

نکته ۲: حضور مخاطب توهین هم شرط تحقق نیست. ممکن است در میان دیگران به شخصی که در جمع حاضر نیست، توهین کند.

نکته ۳: وجود یکی از دو شرط حضوری یا علنی بودن توهین برای تحقق آن لازم و کافی است.

نکته ۴: منظور از حضوری بودن لزوماً حضور فیزیکی نیست لذا صرف ارتکاب توهین از طریق تلفن یا ارتباط اینترنتی یا پیام کوتاه کافی است.

نکته ۵: منظور از علنی بودن، صرف حضور شاهد در محل نیست، بلکه ارتکاب توهین در محل معد برای حضور شاهد (مثل خیابان یا کوچه) هم علنی محسوب می شود حتی اگر در آن لحظه شاهد نباشد.

۶-۴ توهین باید صریح باشد: الفاظ یا حرکات مرتکب باید صراحت بر توهین داشته باشد و به اصطلاح تفسیربردار نباشد. در صورت عدم صراحت، مرتکب به جرم توهین محکوم نخواهد شد.

۷-۴ عدم لزوم ابتدایی بودن توهین: به این معنا اگر کسی در پاسخ به توهین دیگری مرتکب توهین شود وصف مجرمانه توهین از وی سلب نمی شود؛ در واقع لازم نیست حتما توهین ابتدائا از ناحیه شخصی صورت گیرد، بلکه پاسخ به توهین هم اگر واجد شرایط توهین باشد، توهین محسوب می شود. فقط شخصی که در پاسخ به توهین طرف، مرتکب توهین شده است، ممکن است از کیفیات مخففه برخوردار شود.

نکته: تنها در خصوص قذف، در قانون مجازات، قذف متقابل افراد به هم از موجبات سقوط حد است لیکن مجازات تعزیری سر جای خود است.

بند ث ماده ۲۶۱ قانون مجازات در این خصوص مقرر می دارد: هرگاه دو نفر یکدیگر را قذف نمایند، خواه قذف آنها همانند خواه مختلف باشد حد قذف ساقط و هر یک به سی ویک تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعزیری درجه شش محکوم خواهند شد.

۵- نتیجه حاصله (مطلق بودن جرم توهین): جرم توهین یک جرم مطلق است و مقید به نتیجه نیست، لذا حتی اگر مخاطب توهین از شخصیت والایی برخوردار باشد و عملاً از توهین متأثر نشود، باز جرم توهین به صرف موهن بودن رفتار مرتکب، از نظر عرف به ارتکاب یافته تلقی می شود.

۶- سوءنیت در جرم توهین: تحقق جرم توهین مستلزم عمدی بودن آن است یعنی مرتکب باید عمد در ارتکاب رفتار موهن نسبت به دیگری داشته باشد. بنابراین اولاً مرتکب نباید در حالت خواب، بیهوشی، هیپنوتیزم، مستی و نظایر آنها باشد. دوماً باید به موهن بودن رفتار خود آگاه باشد نه آنکه به دلایلی مثل تفاوت فرهنگی یا زبانی مثل معنی برخی اشارات دست در برخی زبان ها و فرهنگ ها، نسبت به موهن بودن رفتار خود جاهل باشد.

نکته: انگیزه شرافتمندانه موجب زوال وصف کیفری جرم توهین نمی شود. مثلا کسی به انگیزه خنداندن شخص افسرده به وی توهین کند.

مجازات توهین و فحاشی در قانون جدید ۱۴۰۲

ماده ۶۰۸ کتاب تعزیرات قانون مجازات اسلامی مقرر نموده است که «توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و یا پنجاه هزار ریال تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود». مجازات  مقرر در این ماده به عنوان  مجازات توهین ساده شناخته می‌شود.
فلذا عدم آگاهی ما نسبت به قانون ممکن است از اعمال ساده‌ٔ ما درگیری‌های قضایی بسازد، با کنترل خشم و عصبانیت و آگاهی به قانون و حقوق خود، سعی کنیم رفتار بهتری داشته باشیم تا با آرامش بیشتری زندگی کنیم. 

توهین و افترا باعث طلاق می شود 

یکی از سوالات حقوقی مردم پیرامون این سوال است این است که رفتار بد شوهر علت طلاق هست ویا خیر یعنی توهین و افترا باعث طلاق می شود ویا خیر چراکه بسیاری از رفتارهای بد در قالب توهین و افتراء هستند فلذا سوال اصلی اینست که توهین و افترا باعث طلاق می شود ویا خیر ؟ طلاق بدلیل فحاشی نیز در قالب سوال حقوقی توهین و افترا باعث طلاق می شود قرار می گیرد و فحاشی طلاق که جرمی کیفری و جزو دعاوی خانوادگی هم می تواند باشد . و شکایت از همسر بدیل فحاشی خود نیز در قالب توهین و افترا باعث طلاق می شود قرار می گیرد طلاق همسر و شرایط طلاق از طرف زن خود نکاتی دارد که یکی از آنها می تواند توهین و افترا باعث طلاق می شود باشد ویا خیر ! ما در شروط طلاق توهین و افترا ء را به عنوان وکیل دادگستری یعنی وکیل پایه یک دادگستری مورد بررسی قرار می دهیم تا نتیجه دعاوی خانوادگی بهتر شود . حالا به این سوال حقوقی که آیا توهین و افترا باعث طلاق می شود ویا خیر پاسخ می دهم که اگر این جرم منتهی به ۳ نکته آیین دادرسی کیفری شود احتمال استفاده و جود دارد برای طلاق از طرف زن ویا طلاق از طرف زوجه . 

در ادامه بخوانید : قرار منع تعقیب دادسرا چیست ؟ 

لایحه دفاعیه توهین و فحاشی 

یکی از مسایل پرونده های کیفری در دادسرا نوشتن لایحه دفاعیه توهین و فحاشی است . است هم برای متهم و هم برای شاکی نمونه لایحه توهین و افتراء را قبلا در دانشکده حقوق به دانشجویان محترم تدریس کرده ام برای داشتن یک نمونه لایحه توهین و افتراء بهترین کار ممکن نوشتن لایحه براساس آراء قضایی است که قبلا صادر شده است که در آن به رفع اتهام توهین نیز اشاره شده است . و دفاع از شکایت توهین در آن بنحو شایسته ایی توسط وکیل پایه یک دادگستری ویا خود شخص متهم ویاشاکی انجام شده است . دقت کنید که لایحه دفاعیه توهین و فحاشی داری ۳ رکن است که دفاعیه توهین پیامکی را هم شامل می شود . لایحه دفاعیه توهین به مامور دولت البته که با شخص عادی فرق دارد و متفاوت است و نباید ارکان آن را با دیگر لوایح به اشتباه گرفت . نمونه لایحه دفاعیه تهدید باچاقو هم همانند لایحه دفاعیه توهین و فحاشی است با این تفاوت که حتما به قید سلاح سرد و دسته جمعی بودن نزاع دسته جمعی باید اشاره کرد ویا تهدید به قتل متهم ویا شاکی ! همچنین است نمونه لایحه دفاعیه شکایت واهی که فرد برای اعاده حیثیت خود در محاکم مطرح می کند و سعی می کند آبروی خود را با دریافت خسارت معنوی و مادی جبران کند . االبته نمونه لایحه دفاعیه توهین به اشخاص عادی با اشخاص رسمی کاملا فرق می کند چراکه شرایط تحقق فعل مجرمانه باهم در هر ۲ جرم فرق می کند علی رغم این که شباهت هایی هم وجود دارد . همانند نمونه لایحه افتراء و نشر اکاذیب که هم روزنامه نگاران مرتکب آن می شوند هم اهل رسانه که برای شکایت از آنها باید به دادسرای عومی و انقلاب عمومی مراجعه کرد . همچنین است لایحه رد اتهام افتراء که متهم افتراء که مثلا روزنامه نگار ویا خبرنگار است برای خود بصورت دفاعیه تنظیم می کند تا بتواند با رهایی از کیفرخواست به حالت اول آزادی برگردد . نمونه لایحه دفاع از اتهام انتسابی با لایحه شاکی فرق می کند و باید مبتنی بر رد اتهام مثلا اتهام سرقت ویا اتهام قتل و یا اتهام رابطه نامشروع باشد که توسط فرد ویا وکیل او انجام می شود . 

در ادامه بخوانید : وکیل تضمینی کیفری تهران برای وکالت در دادگاه می خوام !