شرایط طلاق ایرانیان خارج از کشور

وضعیت طلاق ایرانیان مقیم خارج از نظر وکیل خانواده 

در این مختصر سعی شده است که مراحل طلاق برای ایرانیان مقیم خارج به طور خلاصه و به دور از اطاله گویی و سخت نویسی، اطلاعاتی مفید به هموطنان مقیم خارج از کشور در خصوص طلاق توسط وکیل پایه یک دادگستری وبهترین وکیل طلاق تهران  با وقوف بر مشاوره حقوقی تخصصی در سایت وکیل ارایه گردد .

این را بدانیم که  شرایط طلاق ایرانیان خارج از کشور بر طبق قوانین فعلی کشور و مشخصا ماده ۶ قانون مدنی طلاق کلیه اتباع ایران حتی اگر مقیم در خارج از کشور باشند بر طبق قانون ایران خواهد بود و شایان ذکر است ایرانیان غیر شیعه که دین و مذهب دیگری دارند که در قانون اساسی به رسمیت شناخته شده است، طلاق بر طبق مقررات مذهب ایشان خواهد بود.

اما افراد در هرکشوری زندگی کنند ارتباط عاطفی ، سیاسی و حقوقی با کشور خود را حفظ می کنند از جمله عواملی که موجب پیوستگی شخص با کشور خود می شود مسأله تابعیت است. تابعیت نوعی ارتباط سیاسی و معنوی است که فردی را به کشوری مربوط می کند و شخص به عنوان تبعه آن کشور شناخته می شود و مطیع قوانین کشور متبوع خود است، قوانینی که روابط انسانها را تنظیم می کنند دو دسته اند:

وکیل طلاق :قوانین مربوط به  شرایط طلاق ایرانیان خارج از کشور جزو نظم عمومی ایران هستند 

الف – قوانین درون مرزی در هر کشوری روابط افراد را تنظیم می کند مانند قوانین کیفری

ب – قوانین برون مرزی روابط اتباع کشور را در داخل کشور و خارج از کشور تنظیم می کنند و اشخاص در هر کشوری زندگی کنند مطیع قوانین کشور خود هستند نمونه بارز قوانین برون مرزی، قوانین مربوط به احوال شخصیه است مانند قوانین خانواده (ازدواج، طلاق و …) ، اتباع ایرانی که مقیم خارج از کشور هستند به دلیل عدم دسترسی آنها به محاکم داخلی همواره در حل و فصل دعاوی خانوادگی دچار مشکلاتی می شوند که در این قسمت نحوه رسیدگی به دعوای خانوادگی اتباع ایرانی مقیم خارج از کشور در دادگاههای خانواده ایران و رویه حاکم بر محاکم مذکور و کیفیت صدور حکم و اجرای آن پرداخته می شود.

درخصوص صلاحیت محاکم و نحوه رسیدگی به شرایط طلاق ایرانیان خارج از کشور ماده ۷ قانون حمایت خانواده طبق مشاوره قضایی مصوب ۱۳۵۳ مقرر داشته است «هرگاه زن و شوهر دعاوی ناشی از اختلافات خانوادگی را علیه یکدیگر طرح نمایند دادگاهی که دادخواست به آن داده شده صلاحیت رسیدگی خواهد داشت و هرگاه دو یا چند دادخواست در یک روز به دادگاه تسلیم شده باشد دادگاه حوزه محل اقامت زن صالح به رسیدگی خواهد بود. در صورتی که یکی از زوجین مقیم خارج از کشور باشد دادگاه محل اقامت طرفی که در ایران مقیم است صلاحیت رسیدگی دارد و اگر طرفین مقیم خارج باشند دادگاه شهرستان تهران صلاحیت رسیدگی خواهد داشت. طبق تبصره ماده مرقوم در موارد مذکور در این قانون اگر طرفین اختلاف، مقیم خارج از کشور باشند می توانند به دادگاه یا مرجع صلاحیتدار محل اقامت خود نیز مراجعه کنند. در این مورد هرگاه ذینفع نسبت به احکام و تصمیمات دادگاهها و مراجع خارجی معترض و مدعی عدم رعایت مقررات و قوانین ایران باشد می تواند ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ حکم یا تصمیم قطعی ، اعتراض خود را با ذکر دلایل و پیوست مدارک و مستندات آن از طریق کنسولگری ایران در کشور محل توقف به دادگاه شهرستان تهران ارسال نماید دادگاه به موضوع رسیدگی کرده و رأی مقتضی صادر می کند و به دستور دادگاه رونوشت رأی برای اقدام قانونی به کنسولگری مربوط ارسال می شود.

ثبت احکام و تصمیمات دادگاهها و مراجع خارجی در مواردی که طبق قانون باید در اسناد سجلی یا دفتر کنسولگری ثبت شود، در صورت توافق طرفین یا در صورت عدم وصول اعتراض در مهلت مقرر بدون اشکال است وگرنه موکول به اعلام رأی قطعی دادگاه شهرستان تهران خواهد بود.

اما از نظر قانون حاکم بر دعاوی خانوادگی در خصوص   شرایط طلاق ایرانیان خارج از کشور ، طبق ماده ۶ قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران «قوانین مربوط به احوال شخصیه از قبیل نکاح و طلاق و اهلیت اشخاص وارث» درمورد کلیه اتباع ایران ولو اینکه مقیم خارج باشند مجری خواهد بود.

 مورد اول – در صورتی که زن و شوهری مقیم خارج از کشور باشند و دعوی طلاق خود را در محاکم خارجی مطرح کنند اگر از دادگاه محل اقامت آنان حکم طلاق صادر شود و با مراجعه احدی از زوجین به مراکز اسلامی ، صیغه شرعی طلاق با حضور عدلین جاری شود و به تأیید مقامات ایرانی اعم از کنسولگری ایران یا دفتر حفاظت منافع یا سفارت جمهوری اسلامی ایران در آن کشور برسد و سپس مورد تأیید وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران قرار گیرد و هیچکدام از زوجین جهت ثبت طلاق به دفاتر نمایندگی ایران در آن کشور مراجعه نکنند، زوج یا زوجه یا احدی از وکلای آنان به دادگاه خانواده ایران مراجعه و دعوایی به خواسته تنفیذ حکم طلاق صادره جهت ثبت آن مطرح نموده ، دادگاه خانواده ایران با احراز اصول، اسناد و اجرای صیغه طلاق انجام شده توسط مرکز اسلامی و شرایط صحت طلاق، ضمن تنفیذ حکم طلاق صادره اجازه ثبت آن را توسط یکی از دفترخانه های رسمی طلاق صادر می کند. هریک از زوجین چنانچه ادعای مالی خود را در زمان رسیدگی به طلاق مطرح نکرده باشند می توانند پس از ثبت واقعه طلاق اقامه دعوی کنند.

 مورد دوم – زمانی است که هیچکدام از زوجین پس از اخذ حکم طلاق از دادگاه خارجی شهر محل اقامت خود جهت جاری شدن صیغه طلاق شرعی به مراجع اسلامی مراجعه ننموده و بعضاً زوجه طی ی که در خصوص اقامه دعوی در مورد تنفیذ حکم طلاق صادره جهت جاری شده صیغه طلاق و ثبت آن با حق توکیل غیر به یکی از اقارب خودتا درجه سوم که در ایران ساکن است می دهد نشانی زوج را مجهول المکان اعلام می نماید یا با اعلام آدرس زوج در ایران یا خارج از کشور با اقامه دعوی توسط وکیل دادگستری، تقاضای تنفیذ حکم طلاق صادره از دادگاه خارجی را می نماید که در این صورت چنانچه قاضی رسیدگی کننده به طلاق، قوانین دولت متبوع شخص یعنی قوانین جمهوری اسلامی ایران را در صدور حکم رعایت کرده باشدمانعی برای تنفیذ طلاق به منظور جاری شدن صیغه طلاق و ثبت آن به نظر نمی رسد، اما چنانچه قاضی رسیدگی کننده به طلاق، قوانین جاری کشور خارجی را در صدور حکم طلاق مورد استناد قرار داده باشد به استناد ماده ۹۷۱ قانون مدنی «مطرح بودن همان دعوی در محکمه اجنبی رافع صلاحیت محکمه ایرانی نخواهد بود.» و طبق ماده ۹۷۲ قانون مرقوم که مقرر داشته «احکام صادره از محاکم خارجه و همچنین اسناد رسمی لازم الاجرا تنظیم شده در خارجه را نمی توان در ایران اجرا نمود مگر اینکه مطابق قوانین ایرانی امر به اجرای آنها صادر شده باشد.»

لذا به استناد مواد فوق الذکر و ماده ۶ قانون مدنی و به لحاظ عدم احراز شرایط صحت طلاق رأی به رد دعوی مطروحه صادر می گردد.

 مورد سوم – حالتی است که صیغه شرعی طلاق جاری نگردیده باشد در بعضی مواقع دعوی از ناحیه زوجه یاوکیل وی بدین نحو مطرح می شود که ایشان با استناد به رأی طلاق صادره از دادگاه خارجی و با ادعای عسر و حرج زوجه در ادامه این وضع (مفارقت زوجین) تقاضای صدور حکم طلاق از دادگاه خانواده ایران می کنند و دلایل خود را درخصوص عسروحرج زوجه به دادگاه ارائه می نمایند، چنانچه عسروحرج زوجه برای دادگاه محرز گردید حکم طلاق صادر می شود و از رأی طلاق صادره از دادگاه خارجی صرفاً به عنوان اماره استفاده می گردد و با اختیاراتی که زوجه طی نامه به وکیل مربوطه تفویض نموده، ضمن صدور رأی طلاق مسائل مالی نیز مورد لحاظ قرار گرفته و بعضاً از ناحیه زوجه تمام یا قسمتی از مهریه در قبال طلاق به زوج بذل می شود.

 مورد چهارم – در بعضی موارد زوج یا زوجه بدون مراجعه به دادگاه محل اقامت وبدون مشاوره با وکیل دادگستری مطلع از قوانین حقوقی ایران به مراکز اسلامی مراجعه می کند و صیغه طلاق شرعی جاری می شود که در این صورت طبق ماده واحده اصلاح مقررات مربوط به طلاق، دفاتر رسمی طلاق حق ثبت طلاقهایی که گواهی عدم امکان سازش برای آنها صادر نشده است را ندارند در غیر این صورت، از سردفتر خاطی سلب صلاحیت به عمل خواهد آمد.

بیشتر دعوی مطروحه به انحاء فوق از ناحیه بانوان یا وکلای آنان مطرح می شود.

 مورد پنجم – مواردی بوده که یکی از زوجین چندین سال پیش به یکی از مراکز اسلامی خارج از کشور مراجعه و صیغه طلاق شرعی جاری گردیده ولی به لحاظ عدم تأیید (از نظر شکلی) توسط مقامات ایرانی اعم از کنسولگری یا سفارت جمهوری اسلامی ایران در آن کشور و یا عدم مراجعه به مراجع مذکور و وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران اقدامی در خصوص طلاق انجام نشده است.

چون رسیدگی به خواسته تنفیذ طلاق معمولاً سریعتر از رسیدگی به خواسته طلاق است لذا زوجین یا وکلای آنان ترجیح می دهند دعوی به خواسته تنفیذ طلاق را طرح کنند.

 مورد ششم – زوجین مقیم خارج از کشور با توافق به صورت طلاق توافقی به دادگاه خارجی مراجعه می نمایند و حکم طلاق قضایی  از دادگاه خارجی صادر می شود و زوجین به یکی از مراکز اسلامی مراجعه نموده صیغه طلاق شرعی جاری می گردد و به اتفاق به کنسولگری ایران در آن کشور مراجعه می کنند و با ارائه گواهی جاری شدن صیغه طلاق شرعی و حکم صادره تقاضای ثبت طلاق در دفتر کنسولگری و اسناد سجلی خود را می کنند که در این صورت طبق ماده۱۰۰۱ قانون مدنی «مأمورین قونسولی ایران در خارجه باید نسبت به ایرانیان مقیم حوزه مأموریت خود وظایفی را که به موجب قوانین و نظامات جاریه به عهده دوایر سجل احوال مقرر است انجام دهند» و نیز به استناد قسمت اخیر ماده۹۷۲ قانون مدنی و همچنین به موجب قسمت اخیر ماده۷ قانون حمایت خانواده که مقرر داشته «ثبت احکام و تصمیمات دادگاهها و مراجع خارجی در مواردی که قانوناً باید در اسناد سجلی یا دفتر کنسولگری ثبت شود در صورت توافق طرفین بلااشکال است.»

در دفتر کنسولگری و اسناد سجلی زوجین ثبت می شود.

 مورد هفتم – زوجین مقیم خارج از کشور به دادگاه محل اقامت خود مراجعه می نمایند و حکم طلاق از دادگاه خارجی صادر می شود و سپس با مراجعه زوجین به یکی از مراکز اسلامی صیغه شرعی طلاق جاری می گردد و یکی از زوجین برای ثبت طلاق به دفتر نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در آن کشور مراجعه می کند در این صورت، طبق ماده۷ قانون حمایت خانواده، هرگاه ذینفع نسبت به احکام و تصمیمات دادگاه خارجی معترض و مدعی عدم رعایت مقررات و قوانین ایران باشد می تواند ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ حکم یا تصمیم قطعی، اعتراض خود را با ذکر دلایل و پیوست نمودن مدارک و مستندات آن از طریق کنسولگری ایران در آن کشور محل توقف به دادگاه شهرستان تهران ارسال نماید که در این صورت دادگاه شهرستان تهران با توجه به در نظر گرفتن مسائل و مطالبی که در موارد ۱ ۲،و ۳ عنوان گردید به موضوع رسیدگی کرده و رأی مقتضی صادر می نماید و به دستور دادگاه رونوشت رأی برای اقدام قانونی به کنسولگری مربوطه ارسال می گردد و در صورت عدم وصول اعتراض در مهلت مقرر قانونی یک ماه دفاتر نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در آن کشور خارجی با توجه به قسمت اخیر ماده۷ قانون حمایت خانواده که مقرر می دارد «ثبت احکام و تصمیمات دادگاهها و مراجع خارجی در مواردی که قانوناً باید در اسناد سجلی یا دفتر کنسولگری ثبت شود در صورت عدم وصول اعتراض در مهلت مقرر قانونی (یکماه از تاریخ ابلاغ حکم یا تصمیم قطعی به دادگاه شهرستان تهران) بلااشکال است.» به شرح ذیل اقدام می نمایند:

مشاوره حقوقی خانواده در مورد شرایط طلاق ایرانیان خارج از کشوربرای زوج و زوجه :

– چنانچه زوج متقاضی ثبت طلاق بوده و زوجه از حضور در نمایندگی امتناع کند ضمن اخذ درخواست کتبی و رؤیت حکم قطعی طلاق صادره از دادگاه کشور متوقف فیه و گواهی جاری شدن صیغه طلاق شرعی از سوی یکی از مراجع قابل قبول نمایندگی با ابلاغ مراتب به زوجه غایب و رعایت مهلت قانونی (یکماه) و عدم دریافت اعتراض زوجه نسبت به ثبت واقعه طلاق اقدام و موضوع از طرف نمایندگی به اطلاع زوجه خواهد رسید.

– هرگاه زوجه متقاضی ثبت طلاق باشد و زوج از حضور در نمایندگی امتناع نماید در صورتی که صیغه طلاق با حضور زوجین جاری شده باشد نمایندگی می تواند با رؤیت حکم قطعی طلاق از دادگاه کشور متوقف فیه و گواهی جاری شدن صیغه طلاق شرعی از سوی یکی از مراکز قابل قبول نمایندگی و اخذ درخواست کتبی زوجه مانند مورد فوق مراتب ابلاغ به زوج غایب را انجام و پس از انقضاء مهلت یکماه و عدم دریافت اعتراض زوج نسبت به ثبت طلاق در دفاتر نمایندگی اقدام نموده و موضوع را به اطلاع زوج برسانند.